گسترش ارتباطات به ویژه ارتباطات الکترونیک، جامعه جدید را چنان از جوامع پیشین متمایز کرده که عصر نور را عصر ارتباطات و جامعه امروز را جامعه اطلاعاتی خوانده اند. در چنین جامعه ای رسانه ها و شبکه های اجتماعی, به عنوان عنصری کلیدی در ارتباطات نقشی مهم ایفا میکنند.
از میان شبکه های اجتماعی مختلف در کشور ما اینستاگرام توانسته است کاربران بسیاری را به خود جلب کند. این شبکه های اجتماعی کاربران را قادر میسازد تا به شیوه ای آنی از لحظات زندگی خودشان عکس برداری کنند و آن را از طریق یک سری فیلترها دست کاری و با دیگران به اشتراک بگذارند.اینستاگرام نه تنها یک نرم افزار ویرایش و اشتراک گذاری عکس است.بلکه یک کانال بازاریابی محبوب برای مارک ها به خصوص در بخش زیبایی و مد و بخش لوکس است. همچنین در این شبکه اجتماعی کاربر میتواند ویدئوهای کوتاه خود را با دیگران به اشتراک بگذارد.
شبکه اجتماعی اینستاگرام به گونه ای بوده است که با توجه به راحتی استفاده، امنیت به اشتراک گذاری اطلاعات و جلوه های دیداری توانسته است هر روز اعضای بیشتری از کاربران را به خود جذب کند. این شبکه اجتماعی همچنین به بستری برای بیان دیدگاه های سیاسی، مذهبی و کسب و کار تجاری و انجام تبلیغات و فروش و بازاریابی تبدیل شده است. یکی از جذابیت های این شبکه اجتماعی این است که برای استفاده از آن کاربر نیازی به خواندن و نوشتن ندارد و میتواند از دیدن عکس ها و تصاویر به اشتراک گذاشته شده لذت ببرد.کاربران شبکه های اجتماعی به عنوان مهم ترین نقش آفرینان شبکه های اجتماعی, با تمایلات و انگیزه های خاصی وارد این شبکه ها می شوند و به تولید محتوا و مصرف محتوا دست میزنند.
مهم ترین نقش شبکه های اجتماعی برآورده کردن انگیزه های مخاطب است انگیزه ریشه در نیازهای فردی دارد.
یکی از مهم ترین نظریه ها درباره انگیزه استفاده از اینستاگرام نظریه استفاده و رضایتمندی است. این نظریه قصد دارد تبیین کند چرا و چطور انسان ها به شکلی فعالانه از شبکه های اجتماعی نظیر اینستاگرام استفاده میکنند تا نیازهای خود را رفع کنند این نظریه تاکید دارد که رضایتمندی و استفاده از اینستاگرام بر اساس اعتقادات فردی، ارزش ها و ترجیح ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
بر اساس این نظریه مجموعه نیازها و انگیزه های مخاطب در استفاده از شبکه های اجتماعی را میتوان در چهار مقوله اصلی قرار دارد که شامل آگاهی و نظارت(کسب اطلاع از اخبار و اطلاعات دنیای اطراف و نظارت بر محیط اجتماعی) روابط شخصی (ارتباط و گفتگو با دیگران) هویت شخصی(کسب خود آگاهی،الگویابی و تقویت ارزش های شخصی) و سرگرمی و گریز از واقعیت و تنش(سرگرم شدن و گریز از مشکلات زندگی روزمره و تخلیه عاطفی) هستند.
اکثر افراد برای تسهیل روابط خود احیای ارتباط قدیمی و حفظ ارتباط دوستانه به شبکه های اجتماعی روی می آورند.
عوامل موثر بر گرایش شبکه های اجتماعی مجازی به این نتیجه رسیدند که سادگی و سهولت استفاده از شبکه های مجازی، ارضای نیازها و احساس هم نوایی با دوستان مهم ترین علل گرایش به شبکه های اجتماعی هستند.
در پژوهشی با عنوان«علل گرایش کاربران به شبکه های اجتماعی مجازی در ایالات متحده» نتیجه گرفتند ۹۱ درصد کاربران از این سایت ها برای حفظ روابط با دوستان کنونی استفاده می کنند که با آن ها رفت و آمد مکرر دارند و ۸۳ درصد به دنبال حفظ روابط با کسانی هستند که با آن ها رفت و آمد ندارند و ۷۲ درصد آنان از این سایت ها برای ایجاد و پیگیری طرح های اجتماعی بهره میگیرند.
شلدون و بریانت( ۲۰۱۶) در پژوهش خود با عنوان «بررسی انگیزه کاربران برای استفاده از اینستاگرام را به نمایش گذاشتن رویدادهای خاص زندگی،نشان دادن مهارت عکاسی،تبدیل شدن به چهره محبوب، به یاد داشتن چیزهایی مهم، سرگرمی و تعامل با دوستان برشمردند.
انگیزه اصلی کاربران از عضویت در اینستاگرام شامل کسب اطلاع، فراغت و سرگرمی،پیوستگی و ارتباط، کنجکاوی، خود اظهارگری، تخلیه هیجانی و الگویابی و انگیزه های فرعی شامل اطلاع از رویدادهای ورزشی، سیاسی،اجتناعی، شغلی، اطلاع از حال دوستان و آشنایان، جریان آزاد اطلاعات و آگاهی از زوایای پنهان اخبار، استفاده از ویدئو ها و فیلم های طنز و سرگرم کننده، فضایی برای لذت جویی و فرار از از بی حوصلگی، تجدید انرژی و بالا بردن خلق پایین، حفظ و تجدید روابط گذشته و قدیمی، تقویت روابط موجود، ایجاد رابطه دوستی با جنس مخالف،عضویت دوستان و آشنایان و به روز بودن، لذت نفوذ به حوزه خصوصی زندگی دیگران، اشتراک توانمندی ها و علایق، اشتراک دیدگاه ها و احساسات لحظه ای، نمادی از شخصیت و هویت فرد، احساس بودن و دیده شدن، هویت فیلتر نشده، عدم ارتباط چهره به چهره و گمنامی، سبک زندگی افراد تأثیرگذار و همانندی با دیگران مهم هستند.
کسب اطلاع(یکی از انگیزه های اصلی بسیاری از کاربران از عضویت در اینستاگرام اطلاع یابی و فهم اخبار و رویدادهای اتفاق افتاده در جهان اطرافشان است)
فراغت و سرگرمی( به این معنی که بسیاری از کاربران برای فرار از بی حوصلگی روزمره عضو اینستاگرام شده بودند)
پیوستگی و ارتباط(یکی از مهمترین انگیزه های عضویت کاربران با توجه به مصاحبه های گرفته شده به حساب آورد. پیوستگی و ارتباط را میتوان به معنی تقویت رابطه فعلی، تجدید و احیای روابط قدیمی و گذشته، برقراری رابطه دوستی با جنس مخالف دانست)
کنجکاوی(بسیاری از مصاحبه شوندگان انگیزه خود از عضویت و استفاده از شبکه اجتماعی را تفحص و جست و جو در مورد زندگی دوستان و آشنایان و افراد معروف ذکر کردند)
خود اظهارگری( نیاز به گرفتن تایید از دیگران با به نمایش گذاشتن توانمندی ها، داشته ها و علاقه مندی هایشان است)
تخلیه هیجانی( خیلی از کاربران اینستاگرام مثل سایر شبکه های اجتماعی برای تخلیه بسیاری از هیجانات به دلیل عدم ارتباط چهره به چهره از این شبکه اجتماعی استفاده میکنند)
الگویابی( کاربران با هدف الگو گرفتن از افراد مهم و سبک زندگی آنها و همچنین با هدف الگو گرفتن از افراد تأثیرگذار در شبکه های اجتماعی برای اهداف کاری یا بلند مدت خودشان عضو این شبکه اجتماعی هستند)
بحث و نتیجه گیری(۷ انگیزه اصلی عضویت: کسب اطلاع، فراغت و سرگرمی، پیوستگی و ارتباط، کنجکاوی، خوداظهارگری,تخلیه هیجانی و الگویابی بود)
در خصوص انگیزه کسب اطلاع برای پیوستن به شبکه اجتماعی اینستاگرام میتوان گفت که جریان آزاد اطلاعات و آگاهی از زوایای پنهان اخبار در اینستاگرام بدون محدودیت هایی که در سایر رسانه ها وجود دارد به کاربران این شبکه این امکان را میدهد تا به راحتی به طیفی گسترده از اخبار و اطلاعات در جهان دسترسی داشته باشند و همچنین این اطلاعات را به دیگران منتقل کنند. به عبارت دیگر افراد از این شبکه میتوانند برای پر کردن خلا اطلاعاتی سایر رسانه ها استفاده میکنند و اطلاعات خودشان را به روز کنند.
اینستاگرام با توجه به امکان اشتراک گذاشتن فیلم و عکس به صورت شبانه روزی و عدم محدودیت های فراغت و سرگرمی های جمعی به کاربرانش این امکان را میدهد که خود را سرگرم کنند و فضایی را برای فرار از بی حوصلگی روزانه فراهم میکنند.
پیوستگی و ارتباط یکی دیگر از انگیزه های اصلی پیوستن افراد به اینستاگرام است.
ویژگی همه مکانی و همه زمانی اینستاگرام به مانند سایر شبکه های اجتماعی به کاربران این امکان را میدهد که روابط گذشته خودشان را بدون نیاز به ارتباط چهره به چهره و صرف هزینه و زمان حفظ کنند از دوستان قدیمی که مدت ها بی اطلاع بودند اطلاع پیدا کنند و روابط موجودشان را تقویت کنند. همچنین اینستاگرام با دارا بودن فضایی بدون مرزبندی های رایج جنسیتی به کاربرانش فرصت بیشتری برای ارتباط و دوستی با جنس مخالف را میدهد.
یکی دیگر از انگیزه های اصلی برای عضویت در اینستاگرام به گفته کاربران کنجکاوی بوده است. جدید بودن اینستاگرام میتواند دلیلی برای کاربران فراهم کند که حتی برای یک بار هم که شده از آن استفاده کنند. بسیاری از کاربران انگیزه خودشان از پیوستن به اینستاگرام را تفحص و جست و جو در مورد زندگی دوستان و آشنایان و افراد معروف ذکر کردند.
منبع سایت( ensani.ir)